06
февраль
2025
Тәрбиеші кеңесі
2 жастағы тілі шықпаған балалармен жүргізілетін жұмыстар
Тіл – адамдар арасындағы қарым-қатынасты байланыстыратын негізгі құрал. Ол тек ақпарат жеткізудің құралы ғана емес, сонымен қатар ойды, сезімді және мәдениетті білдіру тәсілі.Бала тілі – оның айналасымен қарым-қатынас орнату және әлемді тану құралы. Тілдің дамуы тек сөйлеу шеберлігімен шектелмейді, ол ойлау, эмоциялар және әлеуметтік дағдылардың қалыптасуына тікелей әсер етеді. Бұл процесс әр балада жеке қарқынмен жүреді және оны дұрыс бағытта дамыту ересектердің, әсіресе ата-аналар мен тәрбиешілердің рөліне байланысты. Бала дамуындағы тілдік жетілу кезеңі өте маңызды. 2 жастағы балалардың көпшілігі сөздер мен қарапайым сөйлемдерді қолдана бастайды, алайда кейбір балалар үшін тіл шығару процесі ұзақ әрі қиын болуы мүмкін. Бұл баяндамада 2 жастағы тілі шықпаған балаларға қолдау көрсету үшін қолданылатын әдістер мен тәсілдер қарастырылады. Сонымен қатар, тілдің дамуына әсер ететін факторлар мен мамандардың рөлі туралы да сөз болады.
2 жастағы баланың тілдік дамуы әр түрлі болады. Әдетте, осы жастағы балалар бірнеше сөздерді қолдана бастауы керек, алайда кейбір балалар тілінің дамуына қатысты кешігуге ұшырауы мүмкін. Тілі шықпаған балада бірнеше себептер болуы ықтимал:
• Генетикалық факторлар: Кейбір балалардың тілдік дамуы жай жүретіні генетикалық сипатқа ие болуы мүмкін.
• Қоршаған ортаның әсері: Баланың сөздерді үйренуіне ата-анасы немесе күтушілерінің сөздік қорымен сөйлесуі үлкен әсер етеді. Егер балаға көп сөздер айтылмаса немесе сөйлесу белсенділігі төмен болса, бұл оның тіл дамуына кері әсер етуі мүмкін.
• Денсаулық мәселелері: Кейбір жағдайларда, есту қабілеті немесе басқа да физикалық мәселелер бала тілінің дамуына кедергі келтіруі мүмкін.2 жастағы баланың тілі әлі шықпаған болса, бұл қалыпты жағдай болуы мүмкін, бірақ ата-аналар оның даму деңгейін бақылап, қажет болса, тиісті шаралар қолдануы керек. Мұнда сізге пайдалы болатын кейбір кеңестер бар:
2 жастағы баланың тілі шықпауы — әр балада жеке даму ерекшеліктеріне байланысты жағдай болуы мүмкін. Бірақ осы жастағы балалардың тілін дамыту үшін бірнеше әдістер қолдануға болады:
1. Күнделікті қарым-қатынас: Баламен жиі сөйлесіп, оның айналасындағы заттарды, әрекеттерді атаңыз. Мысалы, «Мынау доп», «Сенің көйлегің көк», «Ал, қолыңды жу» деген сияқты қарапайым сөздермен түсіндіріңіз.
2. Кітап оқу: Баламен бірге суретті кітаптар оқып, суреттерді түсіндіріп, оны сөйлетуге тырысыңыз. Жай сөздермен әр сурет туралы әңгімелесіп, баланы қызықтыруға тырысыңыз.
3. Музыка мен өлеңдер: Балаларға арналған өлеңдер мен әндерді бірге айтып, оның тілін дамытуға көмектеседі. Әндер мен тақпақтар ритмі мен қайталануы арқылы баланың сөздік қорын байытады.
4. Қимылдар мен бейнелеу: Баланы көбірек қозғалысқа тартып, дене қимылдары арқылы әрекеттерді үйретіңіз. Мысалы, «қолды көтер», «аяғыңды қимылдат» деген сияқты.